De term D-Day wordt in de
krijgsmacht gebruikt om de dag aan te duiden waarop een aanval of operatie
gepland is. De bekendste D-Day is die van 6 juni 1944 - de datum van de
geallieerde operatie Overlord - de landingen in Normandië die deze week 69 jaar
geleden plaatsvonden.
Operatie Overlord
was
de grootste amfibische invasie in de geschiedenis en het begin van de
bevrijding van West-Europa. Er gaan die zesde juni 1944, 132.715 militairen aan
land op de stranden van Normandië. Waarvan 75.215 Britse, Canadese en Franse
troepen en 57.500 Amerikaanse troepen.
Tevens landen er 23.490 parachutisten in Normandië.
Bestaande uit 7.990 Britse paratroepers van de 6de Airborne Divisie
en 15.500 Amerikaanse paratroepers van de 82ste en 101ste
Airborne Divisies.
Totaal aantal invasietroepen op D-Day: 156.205 man
Op het einde van de dag zijn 10.800 geallieerde
manschappen uitgeschakeld. Ze zijn gesneuveld, gewond, worden vermist of krijgsgevangen gemaakt.
Vrijwel
overal langs de Normandische kust zie je ook nu nog de stille getuigen van de
invasie, zo ligt er bij Arromanches-les-Bains de resten van een tijdelijke
haven in zee. De haven functioneert niet meer, maar een deel van de caissons is
voor de kust blijven liggen.
Met
de aanleg van de tijdelijke haven werd op 7 juni 1944 gestart door het tot
zinken brengen van oude vracht- en oorlogsschepen, de zogenaamde Blockships
waaronder de Nederlandse kruiser Sumatra.
Op deze wijze ontstond een golfbreker met een totale lengte van ca. 7 km.
Hierop volgend werden aan de zeezijde achter de gezonken schepen, Phoenix-caissons
tot zinken gebracht. Deze caissons waren in het geheim vooraf al in Engeland
vervaardigd en elk voorzien van een kanondek met luchtafweergeschut. In de
luwte van de golfbreker werd een uit stalen pontons opgebouwde drijvende
loskade aangelegd - de 'Whale' of 'Lobnitz-pieren' -, die via drijvende bruggen
verbinding kreeg met de stranden van Arromanches. Deze rechthoekige pontons van
beton en staal waren op vier hoeken voorzien van 30 meter lange, beweegbare,
steunpilaren. Door middel van deze steunpilaren konden de pontons de
getijdenbewegingen volgen en kon onafhankelijk van het getij ononderbroken
worden gelost. Om de loscapaciteit van de pontons te vergroten werden betonnen
pontons als een soort tussenkaden, tussen de verankerde hoofdkade pontons
geplaatst. De lospontons werden door middel van drijvende pieren verbonden met
het vaste land. De genie had alles nauwkeurig voorbereid en zorgde dat bij
de bouw van de haven ook goede afvoerwegen werden aangelegd richting het
achterland.
De haven functioneerde goed
maar werd na enkele dagen - 19 juni 1944 - geteisterd door een zware
voorjaarsstorm welke drie dagen aanhield. Hier waren de Mulburryhavens niet op
berekend. Bij de haven van Arromanches-les-Bains was de schade te herstellen
waardoor deze een belangrijke bijdrage heeft kunnen leveren bij de bevoorrading
van de manschappen.
Bij Colleville-sur-Mer (Omaha
Beach) maken ze gebruik van de hedendaagse fotografische mogelijkheden. Grote
genummerde foto’s laten zien hoe het plaatsje eruit zag na D-day.
Bij
dit plaatsje ligt de ‘Normandy American Cemetery and Memorial’, dit is met zijn
70 hectare één van de grootste Amerikaanse begraafplaatsen buiten de verenigde
staten. Bij velen bekend vanwege de scène in Steven Spielbergs 'Saving Private
Ryan', waarin veteraan Ryan de graven komt bezoeken van Kapitein Miller en de
andere soldaten die hem destijds kwamen halen omdat zijn drie broers gesneuveld
waren.
Op Omaha Beach had de Amerikaanse 1e infanteriedivisie het
zwaar te verduren. Hun tegenstander, de Duitse 352ste infanteriedivisie, was de
beste van alle divisies die langs de stranden gelegerd waren. De Amerikanen
verloren meer dan 4.000 man. Desondanks hergroepeerden de overlevenden zich,
wisten door de strandverdediging te breken en konden landinwaarts op rukken.
Op het strand van Saint-Laurent-sur-Mer
(Omaha Beach) staat een imposant roestvrijstalen beeld 'Les Braves' (de
moedigen) dat ter gelegenheid van de 60-jarige herdenking van de invasie door
een particulier werd geschonken en een eerbetoon is aan de soldaten die Europa
bevrijdden. De gemeente kreeg toestemming om het beeld er tijdelijk neer te
zetten, maar het ziet er naar uit dat het er kan blijven staan ondanks de
protesten van de hogere overheden.
Het beeld werd vervaardigd
door de Française, Anilore Banon. Zelf vind ik het een prachtige sculptuur,
minder bombastisch dan de gebruikelijke herdenkingsmonumenten. Bij vloed staat
het beeld gedeeltelijk in zee. Bijschrift van Anilore Banon bij het monument:
Ik
heb dit gecreëerd om de moed van deze mensen te eren.
Zonen,
echtgenoten en vaders, wie hun leven in gevaar brachten en vaak hun leven
offerden met de hoop de Fransen te bevrijden.
Les
Braves bestaat uit drie elementen:
De
vleugels van hoop
Zodat
de kracht die deze mannen op 6 juni 1944 droegen, ons zal blijven inspireren en
herinneren dat het met elkaar altijd mogelijk is om de toekomst te veranderen.
Sta
op, vrijheid!
Zodat
het voorbeeld van diegenen die in opstand kwamen tegen barbaarsheid, ons zal
helpen sterk te blijven staan tegen alle vormen van onmenselijkheid.
De
vleugels van broederschap
Zodat
deze golf van broederschap ons altijd herinnert aan onze verantwoordelijkheid
ten opzichte van anderen en onszelf.
Op
6 juni 1944 waren deze mannen meer dan soldaten, ze waren onze broeders.
Sainte-Marie-du-Mont (Utah
Beach) Zou de eerste plaats zijn die op D-Day werd bevrijd door
de Amerikaanse troepen
maar het dichtbij gelegen Sainte-Mère-Eglise claimt hetzelfde feit. In Sainte-Marie-du-Mont
is
een dumpwinkel ‘La Boutique du Holdy’, met veel authentiek materiaal uit juni
1944. In deze omgeving vocht het 506de Parachute Infanterie Regiment
van de 101ste Airborne Divisie, later bekend geworden door de
tv-serie 'Band of Brothers'.
Utah Beach was de codenaam
van het meest westelijke van de stranden die waren uitgekozen om te gebruiken
tijdens de landing in Normandië. Het strand was toegewezen aan de Amerikaanse 4de
Infanteriedivisie onder leiding van brigadegeneraal Theodore Roosevelt jr., zoon
van oud-president Theodore Roosevelt. Hij sneuvelde niet, maar
stierf 6 dagen na de invasie aan een hartaanval. Theodore Roosevelt Jr. ligt
begraven op het Normandy American Cemetery bij Colleville-sur-Mer.
Langs de weg van Sainte-Marie-du-Mont
naar Utah Beach – de weg van de vrijheid – staan diverse oorlogsmonumenten. Onder
andere voor het 506de Parachute Infanterie Regiment van de 101ste
Airborne Divisie de ‘Easy Company’. Maar zo easy was het nu ook weer niet.
Wie was Richard D.(Dick)
Winters?
Voor
zijn coördinatie van en aandeel in de aanval op de 4 Duitse 105mm kanonnen bij
Brécourt Manor werd Winters voorgedragen voor een Medal of Honor. Helaas was er
destijds een regel dat er slechts één lid van een bepaalde divisie in
aanmerking kon komen voor deze hoge onderscheiding en dat was in het geval van
het 101ste, de Luitenant Kolonel Robert Cole die een bajonetaanval
geleid had. Winters ontving daarom het Service Cross. Een geschiedkundige
schreef ooit over de actie bij Brécourt Manor dat Winters over 150 man had
beschikt, terwijl het er in werkelijkheid slechts 12 waren. De reactie van
Winters was: 'Met zoveel man hadden we Berlijn ingenomen'.
Winters
begon als Luitenant, werd eerste Luitenant, Bataljonscommandant, Kapitein en
Majoor. Altijd bij het 506de Parachute Infanterie Regiment. Toen de oorlog in
Europa afgelopen was en in het Oosten Japan nog steeds weerstand bood gaf
Winters zichzelf vrijwillig op om naar het Verre Oosten af te reizen en daar te
gaan vechten. Maar de legerleiding vond dat Winters genoeg gedaan had en bij
het 506de diende te blijven.
In
2001 was Richard D. Winters aanwezig op een grootse ceremonie te Utah Beach,
Hij stond in één van de achterste rijen en keek over zijn mannen uit als een
veldheer; trots en bezorgd. Zijn commentaar die dag; 'It's a very emotional
day'.
In
de tv-serie ‘Band of Brothers’ wordt het personage van Richard D. Winters
vertolkt door acteur Damian Lewis. Richard Winters overleed op 2 januari 2011
op 92-jarige leeftijd.
Om de invasie te steunen
werden, in de rug van de Duitse verdedigingstroepen, zeer vroeg in de ochtend
van 6 juni, Amerikaanse parachutisten van de 82ste Airborne Divisie gedropt
in en om het wegenknooppunt van St.-Mère-Eglise (Utah Beach). Daarbij bleef er een
parachutist met zijn parachute aan de toren van de kerk hangen. Deze landing van
de Amerikaanse parachutisten komt uitvoerig aan bod in de film: "De
langste dag". De geallieerden gebruikten als communicatiesysteem een klein
metalen speelgoed klikkertje. Eén keer klikken moest beantwoord worden met twee
keer klikken. Zo moesten de soldaten elkaar terugvinden, maar dat verliep niet altijd
zoals verwacht.
Even buiten
Sainte-Mère-Église (Utah Beach) bij de brug van la Fière over de rivier de
Merderet is het herdenkingsmonument voor de paratroepers van de 82ste
Airborne Divisie. Uitkijkende naar vijandelijke troepen, staart een bronzen
paratroeper (Iron Mike) over de groene vlaktes. Op deze plek hadden zo'n 500
para's zich rond het middaguur van de 6de juni verzameld.
Verschillende zware gevechten vonden gedurende drie dagen hier plaats.
Het beeld is vernoemd naar
St. Michael, de patroonheilige van de Airbornes. Het monument is een replica
van het beeld dat voor de US Army Infantry School in Fort Benning in de
Verenigde Staten staat. Het ‘Iron Mike’ monument is onthuld op 7 juni 1997 door
Majoor-Generaal Kellogg, commandant van de 82ste Airborne die op de
dag van de onthulling een herdenkingssprong maakte met zijn mannen.
Op het monument staat de
volgende tekst:
Iron Mike
A grateful tribute to American Airborne soldiers of
“D-Day”
6
June 1944 – 7 June 1997
Aan de andere kant van ‘Iron Mike’ staat een bronzen tafel
met een tekening van de slag in dit gebied, met uitzicht op het landschap van La
Fière de droppingzone van de 82ste divisie. Ieder jaar op 6 juni
worden hier ter herdenking van operatie Overlord parachutisten gedropt.
Operatie Overlord begon op 6
juni 1944 en eindigde op 25 augustus 1944, toen Parijs werd bevrijd.
Verliezen:
Verenigde Staten: 125.847
doden en gewonden
Verenigd Koninkrijk en
Canada: 83.045 doden en gewonden
Frankrijk: 15.000 - 20.000
burgerdoden
Nazi Duitsland: 393.689 doden,
gewonden en krijgsgevangen
