Waterspreeuw (Cinclus cinclus)

De Waterspreeuw (Cinclus cinclus) is een zangvogel uit de familie van waterspreeuwen (Cinclidae). De waterspreeuw is een herkenbare vogel met een donkerbruin verenkleed en een opvallende witte borst. De vogel heeft korte vleugels en vliegt met snelle slagen – een beetje zoals een IJsvogel - vaak laag over het water. Waterspreeuwen zitten regelmatig nerveus op en neer wippend op een steen in het water. Het zijn vogels die normaal voorkomen bij zuurstofrijke snelstromende beken en rivieren. In Zuid en Midden-Europa tref je de ondersoort (Cinclus cinclus aquaticus) aan. Bruinrood op de buik en daardoor roodbuik waterspreeuw genoemd. Waterspreeuwen verblijven af en toe in Nederland. Het gebied tussen Haarlem en Zandvoort - de Amsterdamse waterleidingduinen - was in 2010 en begin 2011 het favoriete plekje van twee van deze bijzondere vogels. Het ging hier om de noordelijke variant, ook wel de zwartbuik waterspreeuw of gewone waterspreeuw genoemd. 

Als je de waterspreeuw in het ijskoude water van bergriviertjes ziet fourageren begrijp je niet waarom zijn veren niet doorweekt zijn. Hij komt boven water met een air van iemand wiens haar altijd goed zit, zelfs midden in het kolkende water zie je nog geen druppel op zijn verenkleed. Je kunt dat rustig een klein wonder noemen net zoals het feit dat hij zich staande weet te houden in kolkende en snelstromende watermassa’s. Maar ze hebben dan ook van moeder natuur een speciale aanpassing gekregen.

Bij het foerageren zijn bergbeekjes favoriet omdat het water daar meestal niet vervuild is en er zich op de stenige bodem veel zoetwaterinsecten ophouden.

Hij waadt, zwemt en duikt om insecten, kreeftachtigen en kleine visjes te vinden langs de waterrand of op de bodem van de stroom. Tijdens het duiken verplaatsen ze vaak de kiezels op de bodem, zoals de merels bladeren omdraaien om lekkere hapjes te vinden.

Een waterspreeuw heeft een rivierterritoria waar ze luid roepend langs vliegen. Als uitkijkpost gebruiken ze meestal dezelfde stenen in de beek of rivier maar ze maken ook wel gebruik van een tak in het water. Als je op zoek bent naar de waterspreeuw moet je goed op de die stenen letten waar je uitwerpselen op ziet, want op die steen komt hij meestal terug. Maar waar je de waterspreeuw ziet zijn vaak ook de Witte kwikstaart en de Grote gele kwikstaart aanwezig en ook die komen op dezelfde steen terug en ook die deponeren hun uitwerpselen op de steen. Maar dat is het leuke aan vogelen, soms moet je iets uitvogelen.  

De vogel is in die donkere rumoerige beekjes nog niet zo eenvoudig te ontdekken want met uitzondering van zijn spierwitte bef valt hij nauwelijks op tegen de stenen van de beek. Daarbij is hij behoorlijk snel, erg ongedurig en schuw.

Het nest bevindt zich altijd boven het water, onder een brug, overhangende steen of boomwortel, soms onder de trappen van een waterval. De 4-5 eieren komen na 16 dagen uit.

De meeste waterspreeuwen zijn standvogel, maar bij koud winterweer is er enige trek naar lagere gebieden of naar de kust. De waterspreeuw heeft een lengte van 18 cm., een spanwijdte van 25 tot 30 cm. en een gewicht van 55 tot 75 gram. Zijn status is kwetsbaar.