De laatste der ……..

In 2004 had hij nog een redelijk grote kudde, als hij passeerde dan stond je stof te happen. De tientallen schapen- en geitenpootjes deden het stof opdwarrelen. Hij liep met ferme pas zijn trouwe hond aan zijn zijde, toch was hij toen al 75 maar dat wist ik niet. Ik vond het eigenlijk maar vervelend als hij aankwam, je moest wachten tot hij voorbij was en dat kon lang duren. Ik had hem eigenlijk nooit aangesproken, geen tijd ik wilde vogels fotograferen. Hij was toen niet de enige in de Marjal die met een schaapskudde liep, er waren er meer. Op verschillende plaatsen stonden stallen waar de schapen en geiten in overnachten. Het was een leuk gezicht, de koereigers die meeliften op de ruggen van de dieren. Uitkijkend naar opvliegende insecten en niet bang voor de herder. 

En nu 10 jaar later? …. In de loop van de jaren zijn ze verdwenen de schaap- en geitenkudden, alleen in de zomer loopt er nog één buiten hem. Want hij loopt er nog steeds en ik heb hem eindelijk eens aangesproken. 85 jaar is hij nu verteld hij stralend, en ja zijn gezondheid is nog uitstekend. 40 jaar loopt hij nu met zijn kudde in de Marjal en 45 jaar woonde hij in Andorra in de Pyreneeën, daar is hij ook geboren. Als ik vraag of hij nog wel eens naar Andorra gaat, is het antwoord: een heel enkele keer, maar meestal komen mijn broers hier naar Pego want ik kan de dieren moeilijk alleen laten. Die dieren, daar zijn er in de loop van de jaren nog maar een paar van overgebleven. Geiten heeft hij niet meer, een paar schapen en een nieuwe hond is alles wat er is overgebleven. Het loont niet meer, er is steeds meer woeste grond in gebruik genomen als landbouwgrond en dus is er minder te grazen voor de dieren.

Hoe is het met de dieren in de Marjal vraag ik hem, zijn er meer of minder dan vroeger? Volgens hem zijn het er veel minder en komt dat door het verdwijnen van de woeste grond en de te grote jachtdruk. De hele winter zijn ze aan het schieten en niet alleen schieten ze de prooidieren weg en de vogels uit de lucht, maar ook verknallen ze de rust die overwinterende vogels nodig hebben. Ook zijn er door het gebruik van het landbouwgif, wat ze over de rijstvelden uitsproeien, nu veel minder insecten. Waardoor er een voedselschaarste is. Jammer dat ze een dergelijk mooi stukje natuur zo slecht beheren. En verder loopt hij weer met zijn enkele overgebleven schapen en zijn hond. Een plastic vat meedragend waarop hij straks gaat zitten als zijn schapen een begraasbaar plekje hebben gevonden. 

Het zijn niet alleen Mannen die Schaapherder zijn

Vooral in de economisch wat achtergebleven streken van Spanje en Portugal kom je ze regelmatig tegen, herderinnetjes. Maar niet het romantische type herderinnetje wat je in gedachten schiet bij het woord ervan of één uit een sprookje van Hans Christian Andersen. Dit zijn echte herderinnen, stoere vrouwen die dagen alleen vergezelt van hun honden, schapen en geiten over de vlaktes trekken. Die een woord wat ze nauwelijks kennen ‘emancipatie’ al in praktijk brachten toen de meeste mensen er noch niet van gehoord hadden. 

Ze hebben altijd een tas, mand of rugzak bij zich, voorzien van wat proviand, zalfjes en geneesmiddelen voor de schapen en geiten. Omdat er geen man in de buurt is en ze toch ergens tegen moeten sputteren is de hond vaak het slachtoffer.

Het hoeden van schapen was van oorsprong een rendabele manier om van de verder onbruikbare woeste gronden te profiteren. Maar om vandaag de dag je schaapjes op het droge te krijgen is een hele opgave.

En de boer, hij ploegde ……..

Een schaapherder

is aan het einde van de dag op weg naar de schapenstal. Doordat het houden van schapen momenteel niet erg profijtelijk is, zie je dit tafereel steeds minder in Spanje. Je ziet dan ook overal lege en vervallen schaapskooien en vooral steeds minder traditioneel gehouden schapen en geiten. Met grote gevolgen voor vogels die afhankelijk zijn van deze kudden zoals koereigers en gieren.

Maar er is nog iets

wat niet meewerkt voor de schaapherder. Of het nu door de crisis komt of door iets anders, overal zijn ze het land aan het omploegen. Woeste grond die nooit voor landbouw is gebruikt moet er nu aan geloven. Met eveneens vervelende consequenties voor bijvoorbeeld de steppevogels, zoals de grote en kleine trap en diverse leeuweriksoorten.

Ook laten ze de grond

niet meer onbenut liggen. Vrijwel onmiddellijk na de oogst gaat de ploeg over het land. Als je momenteel rond toert door het boerenland van Spanje dan lijkt het wel of iedere boer bij de aankoop van twee nieuwe overals een tractor heeft gekregen. Het zijn vrijwel allemaal nieuwe trekkers van topmerken, zoals John Deere.

Voor de schapen en geiten

is er natuurlijk weinig te grazen op die godvergeten kale akkers. 

De herdertjes lagen bij nachte

De herdertjes lagen bij nachte

Zij lagen bij nacht in het veld

Zij hielden vol trouwe de wachte

Zij hadden hun schaapjes geteld.

Of ze de engelen nog hebben horen zingen weet ik niet want het tellen bleek nog een hele klus.