Embalse de la Sotonera, de Omgeving

Embalse de la Sotonera, is een moerasachtig spaarbekken gelegen in de Aragonese comarca Hoya de Huesca. Het beslaat 1.840 hectaren en valt onder de haast 300 inwoners tellende gemeente Alcalá de Gurrea. Het wordt ook wel Pantano de la Sotonera genoemd. Zie hier voor meer informatie over het spaarbekken. 

Eind september zijn de geoogste akkers rond embalse de la Sotonera al kaal, binnen een paar weken zullen hier de eerste kraanvogels over de velden lopen om de gemorste graankorrels op te pikken. Embalse de la Sotonera is de eerste plek over de Pyreneeën waar de kraanvogels neerstrijken en van waaruit ze zich verspreiden over het Iberisch schiereiland, zoals naar de dichtbij gelegen Laguna de Gallocanta, Ciudad Real en Extremadura.

Als je via de Pyreneeën arriveert in dit gebied is dat een vreemde gewaarwording. Eerst die indrukwekkende besneeuwde bergen – die je op de achtergrond nog steeds ziet liggen – en dan deze met koren gevulde vlakte. 

Met vaak prachtige wolkenluchten en altijd wel een roofvogel, als een stip aan de horizon. Behalve als ik een foto wil maken dan is er niet één vogel in de lucht te bekennen, ook niet in mijn hand trouwens.

Wat je wel ziet zijn die eindeloze akkers met graan, tot voor kort met korenbloemen en klaprozen. Maar ook hier staat de tijd niet stil en heeft de firma Monsanto al een aardig cliënteel opgebouwd. Monsanto is de producent van de onkruidverdelger Roundup evenals een reeks gewassen die genetisch zijn gemodificeerd zodat ze resistent zijn voor Roundup. Uit een recente studie blijkt dat het gebruik van dit soort onkruidverdelgers gelinkt kan worden aan een reeks gezondheidsproblemen en ziektes. Milieuactivisten, consumentengroeperingen en plantenwetenschappers uit verschillende landen hebben al eerder gewaarschuwd dat het gebruik van dit herbicide problemen veroorzaakt voor planten, mensen en dieren.

Wat je ook ziet in het landschap zijn de grotendeels verlaten constructies, zoals het in onbruik geraakte stationsgebouw van een opgeheven spoorlijn (geheel links op de foto). Vreemd trouwens een dergelijk station midden op de vlakte. 

Niet ver van Montmesa ligt aan de Camino de Ardisa een waarnemingspost voor kraan- en andere vogels. Als je deze Camino de Ardisa volgt tot het einde kom je bij de Corral de Antonié, eveneens een goede plek om vogels te kijken. In het dorp Montmesa is een informatiecentrum over de vogels in de omgeving te vinden. 

Montmesa is het plaatsje die het dichts bij het Embalse de la Sotonera ligt en maakt deel uit van de gemeente Lupiñén-Ortilla. De afstand tot de provinciehoofdstad Huesca bedraagt 26 Km. De bevolkingsdichtheid in het gebied bedraagt 3,43 inwoners per vierkante kilometer. Nederland heeft 449,9 Inw./km² en Vlaanderen 470 inwoners per vierkante kilometer.

Het is hier dus heerlijk rustig en dat is ideaal voor vogels, vogelaars en de natuurliefhebbers onder ons.

Embalse de la Sotonera, een Spaarbekken

Embalse de la Sotonera, is een moerasachtig spaarbekken gelegen in de Aragonese comarca Hoya de Huesca. Het beslaat 1.840 hectaren en valt onder de haast 300 inwoners tellende gemeente Alcalá de Gurrea. Het wordt ook wel Pantano de la Sotonera genoemd. 

Het stuwmeer werd opgeleverd in 1963 en heeft een capaciteit van 189 Hm3, oftewel 189.000.000 m3 water. Op 03-09-2013 stond er 140 Hm3 in het meer en dat is heel veel water aan het eind van het zomerseizoen. Dat blijkt ook wel, want het 10 jaars gemiddelde van dezelfde week bedraagt slechts 79 Hm. Het water in het meer heeft een gemiddelde diepte van 10 meter en een maximum van 30 meter. Embalse de la Sotonera is de oorsprong van het Monegros Kanaal, één van de meest fundamentele kanalen van het landbouw irrigatiesysteem in Hoog Aragón.

Het water in het spaarbekken wordt aangevoerd door de rivieren río Sotón en río Astón en sinds kort ook door de río Gállego, een van de belangrijkste rivieren van Hoog Aragón. Het reservoir is van internationaal belang voor trekvogels, in het meer bevinden zich amfibieën, schildpadden en tweekleppige weekdieren en natuurlijk veel vis. Waaronder snoekbaars, meerval, karper, snoek, paling, grondel, sneep en barbeel. Rond het meer vind veel recreatie plaats, niet verwonderlijk want vanaf hier is het ver naar de kusten van zowel de Middellandse zee als de Golf van Biskaje en ook hier kun je heerlijk verkoeling vinden.  

Er is dan ook een nautische club, er zijn restaurants, bars en campings. De strandjes zijn van zand en er is zelfs een eigen strand voor de nudisten onder ons. En de hengelaars komen natuurlijk volop aan hun trekken met zoveel verschillende soorten vis in het spaarbekken.

En als de zomer voorbij is zijn het de vogels – waaronder duizenden kraanvogels – die gebruik maken van dit fijne waterrijke plekje in een verder droge omgeving. 

Hier kun je Embalse de la Sotonera op de kaart vinden en hier is het vervolg.

“Laguna de Gallocanta” een natuurgebied om zuinig op te zijn

In de zomer

en het vroege najaar is het landschap er dor en droog. En zijn het aardkleuren of de gele en bruine tinten van het riet en de zonnebloemen die het land kleuren rondom de Laguna de Gallocanta.

In de winter

en het vroege voorjaar ligt er – mede doordat de lagune ca. 1.000 meter boven de zeespiegel ligt - vaak sneeuw en kleurt het landschap wit. Het zoutgehalte van het water in de lagune is tien keer hoger dan dat van zeewater, vanwege het hoge zoutgehalte vriest de lagune niet dicht. Doordat er duizenden Kraanvogels overwinteren zie je in de winter overal verkleumde vogelaars en belangstellenden staan. De bezoekers komen niet alleen met bussen vol uit Spanje, je ziet ook veel vogelaars uit andere delen van Europa. Parkwacht(st)ers hebben dan de handen vol om de vele kijklustigen op afstand en uit de beschermde gebieden te houden. De twee bezoekerscentrums – één bij Bello en de ander in Gallocanta – draaien in dit seizoen overuren. 

De lagune

met op de achtergrond het plaatsje “Bello” gelegen in de provincie Teruel. Bello heeft 282 inwoners en is daarmee het grootste dorp langs de lagune.

Maar dit voorjaar

 is dankzij de overdadige regen het landschap in en in groen, is de droogte voorbij, zijn de bezoekers verdwenen en staat er weer voldoende water in de lagune.

De lagune

met in de verte het 55 inwoners tellende dorpje “las Cuerlas” gelegen in de provincie Zaragoza.

In dit unieke landschap

wonen slechts 5,11 inwoners per vierkante kilometer, een enorm verschil met de “Randstad Holland” met 915 inwoners per vierkante kilometer. Hier heerst het geluid van de stilte en als je er niet naar op zoek bent kom je er geen mens tegen.

Het dorp “Gallocanta”

ligt direct aan de lagune, heeft 154 inwoners en is gelegen in de provincie Zaragoza.

Alleen het geluid

 van een enkele tractor en van vogels, heel veel vogels verstoren de stilte. Want behalve de nu vertrokken kraanvogels zijn hier 220 verschillende soorten vogels waargenomen. Vogeltellingen in de winter geven een gemiddelde van 150.000 exemplaren. Uitschieter was de winter van 1998 toen werden 400.000 vogels geteld.

Er zit geen vis

in de lagune maar je vindt er wel reptielen en amfibieën. Ook bezoeken zoogdieren uit de omringende heuvels en bergen het gebied. De Laguna de Gallocanta is het grootste natuurlijke meer van het Iberisch schiereiland en samen met Laguna de Fuente de Piedra – in de provincie Malaga - is het de grootste zoutwater lagune in Europa. Het gebied is dan ook uitgeroepen tot Wetland van internationale betekenis (Ramsar-conventie).

“Laguna de Gallocanta” een natuurgebied om zuinig op te zijn.

Kraanvogels blijven hangen bij de Laguna de Gallocanta

Massale kraanvogeltrek over Nederland
Bericht uitgegeven door Sovon Vogelonderzoek Nederland op vrijdag 8 maart 2013

Maandag en dinsdag werd Nederland overspoeld door kraanvogels. Door het plotselinge mooie weer en de zuidoostelijke wind trok een brede stroom kraanvogels over vooral Oost-Nederland. Ze vertrokken vorige week vanuit Spanje en Frankrijk naar hun broedgebieden in Noord-Europa. Nederlandse vogeltellers noteerden enorme aantallen. Het ging naar schatting om misschien wel 100.000 vogels.

Tot zover de publicatie van Sovon. Het vervolg op bovenstaand bericht kun je lezen op Natuurbericht.

Normaal trekken de Kraanvogels (Grus grus) - bij gunstig weer -  omstreeks eind februari vanuit Spanje naar hun broedgebieden in het noorden van Europa.

Maar toen ik de tweede week van April langs de Lagune van Gallocanta kwam bleek daar nog een behoorlijke groep – op de nu groene akkers – aanwezig te zijn. Toen ik de tweede week van Mei weer langs de lagune kwam bleek er nog steeds een groepje aanwezig. 

Nu had ik tijdens mijn reis naar Nederland visa-versa wel veel regen onderweg en was het in Frankrijk, Belgie en Nederland koud en schraal weer. In de Pyreneeën lag er echter weinig sneeuw en Kraanvogels zijn redelijk bestand tegen koud en slecht weer. 

Er zaten veel jonge dieren in de groep die ik bij de lagune zag maar gewonde dieren - die ik in de winter weleens zie - kon ik niet ontdekken. Wat de reden is dat deze groep Kraanvogels zo lang blijft hangen is gissen, wellicht is het de eerste generatie Kraanvogel hangjongeren.

Bij de Lagune – waar ze overnachten in het ondiepe gedeelte - zijn minimum temperaturen gemeten van min 20 graden Celsius, kinderachtig zijn ze dus niet.   

Pendelende Kraanvogels

De zwarte roodstaart die op ons overdekte terras overnacht is een goede voorspeller gebleken, want de winter heeft aan de Costa-Blanca toch nog toegeslagen. De verwachting voor de komende week is nog meer kou en vanaf morgen zelfs nachtvorst langs de Middellandse zeekust. 

In de rest van Europa is het nog veel kouder en dat heeft tot gevolg dat veel vogels - zoals de kraanvogels – waarvan een deel al was vertrokken naar het noorden, weer terug komen naar het nu niet zo warme zuiden. Weer honderden kilometers vliegen onder vaak barre en risicovolle omstandigheden.

De kraanvogels uit het Drentse Fochteloërveen, zijn al weer terug in Nederland en hebben zelfs al gebaltst. Of ze blijven of dat ze toch weer vertrekken kun je volgen op het laatste nieuws van  de Werkgroep Kraanvogel. 

Nieuws over de trekroutes kun je vinden op de pagina van de Werkgroep European Crane Je kunt de overnachtingplaatsen op de interactieve kaart aanklikken en zien hoeveel vogels er op een bepaalde datum op een bepaalde plaats aanwezig waren. Zo waren er op 24 februari 2011, 114.105 kraanvogels in het Spaanse Gallocanta in de provincie Zaragoza, een nieuw record voor deze plaats. De aantallen van het overwinteringseizoen 2011-2012 in Gallocanta zijn - tot nu toe - beduidend minder.

In Extremadura zijn de aantallen van het seizoen 2010-2011 en 2011-2012 gelijk, ongeveer 35.000 vogels. Maar in Extremadura lijken ze me veel moeilijker te tellen dan in Gallocanta waar ze allemaal samen komen in de Lagune en dus vrij makkelijk te tellen zijn. Terwijl ze in Extremadura over een veel groter gebied verspreidt zitten en er ook een gedeelte in de aangrenzende provincie Ciudad Real van de Comunidad Castilla-La Mancha verblijft.

Dat het verblijf van die duizenden kraanvogels ook tot conflicten leidt, kun je lezen in een artikel van de Belgische Knack, waarin boeren zich beklagen over de grote aantallen kraanvogels en de vele bezoekers die dat aantrekt.

Soms gaan de kraanvogels ook zelf een conflictje niet uit de weg. 

Hoewel ik me kan voorstellen dat niet iedere boer blij is met zoveel kraanvogels en de duizenden toeristen die er op af komen, laat men deze vogel hopelijk nog lang ongemoeid.

Want wat is er mooier dan een groep kraanvogels tegen de avondlucht. 

Bericht van Vogelbescherming Nederland

In het oosten van Nederland werden op 31 januari honderden overtrekkende kraanvogels gezien, afkomstig uit Duitsland. Zij trekken weg naar Frankrijk en wellicht nog verder, naar Spanje. Zo’n 15.000 kraanvogels proberen het de laatste jaren ‘s winters zo lang mogelijk uit te houden in Duitsland, maar de sneeuwbedekking daar maakt het de kraanvogels onmogelijk om nu nog voedsel te vinden.

Geen regen gevonden

Afgezien van de regen

 op de Mont Aigoual in de Franse Cevennen, ben ik op mijn tochtje door Noord-Spanje en Zuid-Frankrijk geen regen meer tegen gekomen. Het was overal droog en warm.

De “Laguna de Gallocanta” 

die gedeeltelijk in de Spaanse provincies Zaragoza en Teruel ligt, is zelfs helemaal droog gevallen. Normaal moeten hier over enkele dagen de eerste kraanvogels uit het noorden aankomen die de lagune als overnachtingsplaats gebruiken. Maar nu maken wilde zwijnen gebruik van de droog gevallen lagune om snel over te kunnen steken naar de omliggende bergen.

Als er niet snel regen 

komt en er dus geen water in de lagune vloeit betekend dit dat een groot gedeelte van de tienduizenden in Spanje overwinterende kraanvogels zullen doorvliegen naar het eveneens Spaanse Extremadura. Het water in de lagune biedt de kraanvogels bescherming tegen vossen en andere predatoren, ze gebruiken het niet om te drinken want het water (als er water is) in de lagune is zout.

Hoe droog 

het is kun je goed zien aan de stofwolken die een naar huis terugkerende tractor opwerpt bij de lagune.  

Laguna de Gallocanta

Op een kleine 4 uur rijden van de Costa-Blanca ligt op een hoogte van 1.000 meter boven de zeespiegel - voor mij - één van de mooiste plekjes van Aragón, de “Laguna de Gallocanta”.



De lagune ligt gedeeltelijk in de provincies Zaragoza en Teruel. Ze heeft een oppervlakte van 14,4 km², met een maximale breedte van 2.8 km en is 7,7 km lang.

De diepte van het water is afhankelijk van de droge en natte periodes, het meer kan in tijden van extreme droogte voor een groot gedeelte droog vallen maar meestal staat er zo’n 45-50 cm water. Bij hevige regenval kan dit oplopen tot rond de twee meter.

 

Het gebied heeft een continentaal mediterraan klimaat met zeer sterke temperatuur-schommelingen. Zelf heb ik meegemaakt dat, op weg naar Nederland, het er eind april nog behoorlijk sneeuwde. Toen ik er 14 dagen later, op de terugweg, weer langs kwam was het boven de 30º Celsius. De niet ver van het meer gelegen plaats "Calamocha" heeft in de winter regelmatig het Spaanse nationale kouderecord met temperaturen tot 25º Celsius onder nul.



In het, aan het meer gelegen, plaatsje Gallocanta zijn resten gevonden uit de Keltische, Romeinse en Moorse tijd. Vanwege het toegenomen zoutgehalte, is er in het meer geen vis meer aanwezig. Wel zijn er reptielen en amfibieën in de beken en vijvers en zijn er diverse zoogdieren in de bergen en de omliggende heuvels.



En vogels, heel veel vogels zie je in en rond het meer. Duizenden eenden, ooievaars en kraanvogels komen hier langs tijdens de vogeltrek, overwinteren er, of zijn er het hele jaar aanwezig. Ook de blauwe en bruine kiekendief zie je langs het meer en in de omringende bergen zitten gieren en andere roofvogels. Zonder overdrijving kan ik stellen dat dit gebied, tezamen met Extremadura, één van de beste vogelgebieden van Spanje is. En nergens een B&B of camping te bekennen.

Meer foto’s van de Laguna de Gallocanta? Klik hier.

Kraanvogel - Common Crane

Het begon afgelopen maandagmorgen te sneeuwen in de Campo de Daroca (Aragón). Op dit moment verzamelen zich hier duizenden kraanvogels (Grus grus), om vanaf deze locatie verder naar hun broedgebieden in het hoge noorden te trekken. 

Een gevaarlijke tocht van duizenden kilometers die ze deze morgen pas aanvangen nadat ze eerst gefoerageerd hebben en het sneeuwen wat minder is geworden.

Voordat ze de Pyreneeën oversteken zullen ze bij de “Embalse de la Sotonera” in de provincie Huesca nog een laatste stop in Spanje maken. Daarna gaat het over Frankrijk (Lac Du Der Chantecoq) en Duitsland (o.a. Niedersachsen) naar het noorden. Soms pakken ze op hun trekroute een puntje van Nederland mee.

Het is een indrukwekkend gezicht om die grote vogels, met veel getrompetter en met tientallen tegelijk, de lucht in te zien gaan.

Vliegend over meren en akkers, bossen, dorpen en steden. Velen zullen het einde van de reis niet halen. Te pletter gevlogen tegen hoogspanningsmasten of windmolens of aangevallen door roofdieren.

Naar beneden gehaald door mannen met groene petjes en blaffende honden, vergiftigd door boze boeren of gewoon door voedselschaarste en uitputting.

Wout’s fotobloG wenst jullie een goede reis en veel nageslacht in 2.011. Hopelijk zien we elkaar de volgende winter weer ergens langs de route.

Koud weekje

Volgens het weerbericht zou het alleen maar gaan regenen, maar in  Aragón – waar ik Kraanvogels wilde fotograferen - kwam ik in een poolwinter terecht. Temperaturen ver beneden het vriespunt, veel sneeuw en een ijzige stormwind.

Op de kleine lokale wegen zie je geen strooiwagen - kwam 2 dagen later - op een gegeven moment was de weg, weg. Het vroor zo hard dat ik me zorgen ging maken over de kwaliteit van het antivries in mijn auto. Want aan de kust vriest het bij zeer hoge uitzondering een graadje, dus controleer je het ook niet.

En de Kraanvogels? Die waren er met duizenden. Die beestjes moeten wel een uitstekende kwaliteit antivries door hun aderen hebben stromen want ze vliegen niet alleen door die, in en in, koude poollucht maar gaan ’s nachts ook nog met hun poten in het ijskoude water van het meer staan om bij het eerste morgenlicht weer te vertrekken.