Rook in de Sierra de Cardó-el Boix

In de verte stijgt een rookpuim op van de Sierra de Cardó-el Boix, een gebergte gelegen achter de Ebro-Delta. Er is voor de zoveelste keer een bosbrand uitgebroken.

Niet lang er na komt er een geel vliegtuigje langs de bergen aanvliegen. Het is een sproeivliegtuig wat normaal gebruikt wordt voor het verstuiven van pesticiden of meststoffen. Soms ook voor "hydroseeding", het sproeien van water waarin zaadjes zijn vermengd. Dit wordt bijvoorbeeld gebruikt voor het inzaaien van rijstvelden, en die zijn er volop in de Ebro-Delta.     

Het sproeien vanuit de lucht vereist een speciale techniek. De piloot moet met de juiste snelheid zo laag mogelijk over het veld vliegen, op slechts enkele meter hoogte, om het afdrijven van het verstoven product zo veel mogelijk te voorkomen. Aan het einde van het veld moet de piloot op tijd de sproeier uitschakelen en snel optrekken om obstakels zoals bomen, telefoon- of hoogspanningslijnen, gebouwen, etc. rond het veld te vermijden, omkeren, en een nieuwe doortocht maken die precies moet aansluiten bij de vorige. Het zijn dus uitermate behendige piloten die deze vliegtuigen besturen, en dat is ook te zien aan deze piloot. Die gebruikt zijn vliegtuig in dit geval niet om pesticiden te verstuiven maar als blusvliegtuig.

Het vliegtuigje vliegt tussen de huisjes en de palen van de zeevrucht kwekerijen door, scheert over het water, vult zijn tanks met bluswater en vliegt weer door. Dat lijkt niet zo moeilijk maar er is maar weinig ruimte en er zijn veel obstakels, zoals de huisjes en de palen, drijfhout, bootjes en grote groepen flamingo’s en andere watervogels. Met bewondering stond ik het gebeuren dan ook gade te slaan. 

En de brand? Die hadden ze gelukkig snel onder controle.

Juveniele Dodaars (Tachybaptus ruficollis)

Een jonge Dodaars

is naar voedsel aan het duiken bij de waterinlaat van het “La Encañizada” meer in de Ebro-Delta. Ondanks dat het een vrijwel volgroeide vogel is, stoppen zijn ouders hem zo nu en dan toch nog wat voedsel toe. De dodaars is met zijn 26 cm het kleinste lid van de futenfamilie.

Ze komen voor

in heel Europa behoudens Scandinavië, in zuidelijk Afrika en in Zuid en Zuidoost-Azië. De vogel is over het algemeen erg schuw, ze wagen zich slechts zelden ver van de beschutting van de oever en duiken bij onraad onmiddellijk onder water.

Aalscholver (Phalacrocorax carbo)

Even een visje wegwerken is voor de Aalscholver geen enkel probleem en in dit geval heeft hij/zij ze zelfs voor het opscheppen. Door het gebrek aan regen waren de meeste kanalen in de Ebro-Delta drooggevallen, alleen voor enkele sluizen was nog wat water blijven staan. Op die plekken had de overgebleven vis zich verzameld en daar maakte deze Aalscholver dankbaar gebruik van.  

Parc Natural dels Ports, Tarragona

In het dorpje Arnes in de provincie Tarragona heb ik mijn busje, op een leegstaand landje, tussen de huizen geparkeerd. Morgenvroeg wil ik naar het, vlakbij gelegen, Parc Natural dels Ports want daar zit de Iberische steenbok. Arnes is een leuk authentiek plaatsje en ze zijn er, net zoals in de rest van Spanje, meester in het wegwerken van kabels. 

Als ik omhoog kijk zie ik dat het terrasje boven me er niet al te solide uitziet. Maar gedurende de nacht hoor ik geen vallend gesteente zodat ik prima uitgerust, al vroeg uit de veren ben.

Als je van Arnes de richting Tortosa oprijdt, zie je niet ver van Arnes – aan de linkerkant - de plaats Horta de Sant Joan liggen. Vlak voor de afslag naar deze plaats ligt – aan de rechterkant - een ingang naar ‘Parc Natural dels Ports’. Het eerste stuk rij je door akkers met prachtige oude olijf- en amandelbomen, iets verder aan de linkerkant ligt een parkeerplaats en begint het natuurpark.

 Jaume, Ramon, Jordi, David i Pau

Bij de parkeerplaats zie ik dat er sinds mijn laatste bezoek van een aantal jaren geleden, een monumentje is geplaatst. Ik weet dat er een paar jaar geleden een enorme brand heeft gewoed in het park, maar ik link dat toch niet direct aan de steen. Van de Catalaanse tekst op de steen begrijp ik ook niet zoveel, ik heb mijn handen al vol aan het Castiliaans. Later zoek ik op wat er is gebeurt en dit is het trieste verhaal:

De Telegraaf vr 24 jul 2009

In Spanje is een 31-jarige brandweerman in het ziekenhuis van Barcelona bezweken aan zijn verwondingen. Hij was dinsdag bij bluswerkzaamheden nabij Tarragona zwaargewond geraakt. Vier van zijn collega's kwamen die dag om, toen de wind plotseling draaide en ze in het natuurpark Els Ports omsingeld werden door de vlammen.

En dit is het vervolg:

SpanjeVandaag | 12 januari 2010

Tarragona – De politie heeft twee mannen aangehouden die ervan verdacht worden de bosbrand in Horta de Sant Joan van 21 juli afgelopen zomer te hebben aangestoken. Bij de enorme bosbrand zijn vijf brandweermannen omgekomen en is er een ernstig verbrand. Beide mannen behoorden tot een groep van duizend werkelozen die de Generalitat werk had gegeven tussen maart en juni 2009 om de bossen schoon te maken en nou net bosbranden te voorkomen in de omgeving. Daarnaast schijnt een van hen tevens een korte periode als boswachter te hebben gewerkt tussen 2002 en 2005. Volgens diverse Catalaanse kranten zouden de twee een brand hebben gestoken in het midden van een droog bos, de zogenaamde zone Mas Pixantó, om daar een maaltijd te bereiden, iets wat verboden was, en daar foto’s van hebben gemaakt met hun mobiele telefoons. Een van hen heeft zelfs foto’s gemaakt van de vlammen die op dat moment al oncontroleerbaar waren. Nadat het tweetal uit het bos was vertrokken en de vlammen steeds grotere vormen aannamen en oncontroleerbaar hun verwoestende kracht lieten zien, belde het tweetal het noodnummer van de Generalitat met de mededeling dat zij een brand hadden gezien in de bossen. Schijnbaar is dat telefoontje de doorslag geweest om het tweetal te kunnen aanhouden. De twee brandstichters zullen door de openbare aanklager aangeklaagd worden voor doodslag van de vijf omgekomen brandweermannen. Een van de families van de brandweermannen is een rechtszaak aangespannen tegen de twee jonge mannen.

Tijdens mijn recente tochten door Spanje en Portugal ben ik helaas die afschuwelijke bosbranden al verschillende malen tegengekomen. En als je ze ziet denk je onwillekeurig aan al die dieren die in die kolkende vuurzee omkomen en aan de natuur die weer tientallen jaren nodig heeft om te kunnen herstellen. Hier op deze vroege morgen, op deze mooie plaats in het bos, wordt je geconfronteerd met het menselijk leed van een dergelijk bosbrand.

Ondanks de prachtige natuur en het gezang van de vogels is mijn stemming behoorlijk gedaald, wat zijn dat toch voor idioten die willens en wetens in een kurkdroog bos een vuur maken.  

In gedachten verzonken ben ik ongemerkt aangekomen bij een amandelboomgaard in het park, door de bergen erachter komt daar de zon nu pas op. En plotseling zie ik hem de……………………..

Iberische steenbok (Capra pyrenaica)

Vanaf de bergen zijn twee bokken naar beneden gekomen, aangelokt door het verse gras dat onder de amandelbomen groeit. Wat een mooie dieren, op slag heb ik er weer zin in. Wilde dieren hebben altijd iets waardigs, ze gaan wel op de vlucht maar altijd op een manier waarop ze lijken te zeggen, maar niet voor jou.

Iets verderop gaat een bok, voordat hij weer in het bos verdwijnt, nonchalant staan te poseren. Ondertussen denk ik bij mezelf hoe kwetsbaar dit dier is, want als ik hem kan fotograferen kan een jager hem ook schieten. Nu maar even niet aan denken en genieten van zijn aanblik. 

Zwarte Ibis (Plegadis falcinellus)

Het kan zijn dat ik me vergis en ik zou ook niet weten waar ik mijn mening zou kunnen staven, maar het lijkt wel of er in de Ebro-Delta steeds meer zwarte ibissen voorkomen. Kon je er enkele jaren geleden na veel speurwerk een paar vinden, nu fladderen ze je om de oren.

De Zwarte Ibis (Plegadis falcinellus) eet vrijwel alles wat hem voor de grote kromme snavel komt. Zoals insecten en hun larven, maar ook bloedzuigers, slakken en amfibieën. De Zwarte ibis houdt wel van natte voeten, maar het water moet niet al te diep zijn.

Ze houden beslist niet van een nat verenpak. Ondiepe moerasgebieden met veel waterplanten genieten dan ook de voorkeur. Als ze iets eetbaars uit de modderige bodem opdiepen dan gooien ze dat omhoog en vangen het met hun snavel op.

Ze zijn constant aan het foerageren en daardoor erg bewegelijk. Ook zijn ze vrij schuw en vliegen bij de minste verstoring onmiddellijk op. Vaak zijn Zwarte ibissen in het gezelschap van reigers of lepelaars. Zwarte ibis is eigenlijk een verkeerd gekozen naam, zo zijn ze eerder bruin dan zwart. Onder een bepaalde lichtval is het zelfs een bijzonder kleurrijke vogel met allerlei kleurschakeringen in zijn verenpak. 

Delta de l'Ebre

De in de middellandse zee gelegen delta van de Ebro (Delta de l'Ebre) is het grootste wetland van Catalonië. Na het Parque nacional de Doñana (Coto de Doñana) is het de belangrijkste waterhabitat in Spanje. De delta is van internationaal belang vanwege de omvangrijke flora en fauna en de vele vogels die hier langstrekken of overwinteren. 

De Ebro-delta beslaat 320 km², 75% is landbouwgrond (voornamelijk rijstteelt), circa 20% behoort tot het Parque Natural del Delta del Ebro (totaal 7.736 hectaren) en het overige is voor urbanisme. Er wonen ongeveer 50.000 mensen in de delta. Je vind er prachtige stille stranden, duinen, zout en zoetwater meren, heel veel riet, en een enkele plaats of dorpje.

De visvangst vervult een belangrijke rol - er zit veel paling - en er zijn mossel en oesterkwekerijen. Jagers kom je er helaas ook volop tegen en die schieten niet met een geluidsdemper maar met het tegenovergestelde. Tegen de morgen, als het nog donker is, hoor je de eerste loeiharde salvo’s al. Helaas is slechts een gedeelte van de delta beschermd natuurgebied en dan het (beschermd) nog tussen haakjes want het lijkt wel of het geluid van de schoten altijd uit dat beschermde gedeelte komt. De doelstelling van het Nationaal Park - wat is opgericht in 1983 – is dan ook om de natuurlijke waarden te harmoniseren met de activiteiten van de mens in het gebied.

Rond de 100 vogelsoorten nestelen in de Ebro delta en de lijst van bedreigde vogelsoorten die hier voorkomen is lang. Het meest imponerend zijn de vele reigerkolonies, de sterns (er zitten hier 6 soorten sterns) en de meeuwen (waaronder de Dunbekmeeuw en de Audouins meeuw). Maar vergeet ook de duizenden eenden, steltlopers en flamingo’s niet en er is een groeiende populatie van de Zwarte ibis. SEO&/BirdLife verricht hier goed werk en heeft een speciaal beschermingsprogramma in o.a. Riet Vell.

Maar een nieuw gevaar duikt op, verwacht wordt namelijk dat voor het eind van deze eeuw meer dan de helft van de delta verloren zal zijn gegaan. Ongeveer 47% van het grondoppervlak ligt slechts 50 centimeter boven de zeespiegel en diverse gecultiveerde gebieden liggen zelfs beneden de zeespiegel.

Staat dit huisje straks in het water?

Door de indamming van de bovenloop van de Ebro is de aanvoer van vers sediment gestaakt, terwijl de aanwezige bodem aan het inklinken is. Hierdoor wijkt de kustlijn met ongeveer 5 meter per jaar.

Een ander, meer urgent probleem is de verdroging. Door de steeds vaker uitblijvende regenval en de irrigatiewerken in het binnenland is het gevaar groot dat de Ebro straks te weinig zoet water aanvoert waardoor zelfs de rijstvelden gevaar lopen te verzilten. Behoorlijk gecompliceerd, te weinig grond, teveel en te weinig water.

Laten we daarom, voordat een groot gedeelte verdwenen is, nog maar even genieten van een mooie zonsondergang boven de delta. 

Hier vind je de Ebro-Delta op de landkaart

Storm in de Ebro Delta

Ik was onlangs, sinds lange tijd, weer eens in het Parc natural del Delta de l'Ebre in de provincie Tarragona. Ik ga dan altijd even kijken bij de mossel en oesterkwekerijen, waar ze ook andere zeevruchten (mariscos) telen.

De omgeving van deze schelpdierkwekerijen trekt veel vogels aan en het is een leuk gezicht om de vissers tussen de palen van de kwekerijen te zien laveren. Die palen moeten vanwege verrotting regelmatig worden vervangen en de oogst moet worden overgevaren naar het haventje, er is dus altijd bedrijvigheid.

Maar niet lang nadat ik was aangekomen, stak er een storm op die vrijwel onafgebroken, twee dagen aanhield. Toen ik die nacht in mijn camper lag had ik het gevoel dat ik in een vliegtuig zat die steeds een luchtzak invloog en dan 1000 meter naar beneden viel, zo stond hij te schudden. Ik hoorde het geluid van het zand dat door de wind mijn arme campertje aan het zandstralen was. Toen ik ging kijken of de lak er al af was kon ik, door de storm, de deur niet meer houden en klapte hij dubbel. Ook was ik bang dat de camper door de harde wind zou omslaan en bedacht welke gevolgen dat zou hebben voor mijn fotospullen in combinatie met de drankvoorraad.

Ik was niet de enige die last had van de storm. Een mosselkweker heeft de grootste moeite om de oogst naar het haventje te brengen en ik om mijn camera stil te houden.

Na twee dagen hield ik het voor gezien en ben doorgereden naar de Campo de Daroca, daar begon het te sneeuwen en was het steenkoud. Ondertussen hoorde ik op Radio Nederland Wereldomroep dat het heel aardig weer was in Spanje. Heel aardig weer?

Meer foto's van de Ebro-Delta? Klik hier

Meer foto's van de Campo de Daroca? Klik hier

Spaanse Flamingo vliegt naar New York.

Een leven in ‘the big apple’ lijkt op het eerste gezicht misschien niet weggelegd voor een flamingo (Phoenicopterus roseus) die in een natuurpark in Spanje wordt geboren, maar waar een wil is, is een weg. Een Spaanse flamingo die werd geboren in het gebied van de Ebrodelta in de Catalaanse provincie Tarragona, is afgelopen week tijdens de kerstdagen gesignaleerd in Central Park in New York. De flamingo met het identificatienummer X-212 werd geboren in 2004. Het was een Italiaanse vogelliefhebber die de vogel aan de andere kant van de Atlantische Oceaan spotte. Voor zover bekend is moet de flamingo de zesduizend kilometer over zee zelf hebben afgelegd.

Meer foto's op España - Delta d'Ebro en España - Delta d'Ebro - Las Casas